Zanim uda Ci się zrozumieć co się tak naprawdę dzieje, kiedy pojawia się problem, musisz poznać teorię dotyczącą tego, jaką rolę odgrywa każdy program, który jest związany z problemem. Aby to zrobić, najlepszym odruchem jest poradzenie się dokumentacji; ale ponieważ dokumentacji jest wiele i mogą być porozrzucane we wszystkie strony, powinieneś wiedzieć o wszystkich miejscach, gdzie można je znaleźć.
7.1.1. Podręcznik systemowy
Strony podręcznika systemowego, choć pisanie dość zdawkowo, zawierają mnóstwo niezbędnych informacji. Szybko omówimy polecenie używane do ich wyświetlania. Wystarczy wpisać man strona-podręcznika
— strony podręcznika zazwyczaj nazywają się tak samo jak polecenia, które opisują. Na przykład, aby dowiedzieć się o możliwych opcjach dla polecenia cp
, należałoby wpisać polecenie man cp
w wierszu poleceń powłoki(patrz: kolumna boczna).
Podręcznik systemowy nie tylko dokumentuje programy dostępne z wiersza poleceń, ale także pliki konfiguracyjne, wywołania systemowe, funkcje bibliotek języka C itd. Czasem
polecenia, które można wykonać z wiersza poleceń;
wywołania systemowe (funkcje zapewnione przez jądro);
funkcje biblioteczne (zapewnione przez biblioteki systemowe);
urządzenia (w systemach uniksopodobnych są to specjalne pliki, zazwyczaj umieszczone w katalogu /dev/
);
pliki ustawień (formaty i konwencje);
gry;
zbiory makr i standardów;
polecenia do administrowania systemem;
procedury jądra.
Jest możliwość określenia konkretnej części strony podręcznika, której szukasz: aby zobaczyć dokumentację dla wywołania systemowego read
, musiałbyś wpisać man 2 read
. Kiedy nie określimy wprost konkretnej strony podręcznika, zostanie wyświetlona pierwsza część, która zawiera stronę z szukaną nazwą. Dlatego też man shadow
zwraca shadow(5) ponieważ nie ma stron dla shadow w częściach od 1 do 4.
Oczywiście, jeżeli nie znasz nazw poleceń, podręcznik systemowy na niewiele Ci się zda. Na tę okazję powstało polecenie apropos
, które pomaga przeprowadzić wyszukiwanie w podręczniku, lub ściślej mówiąc - w skróconych opisach. Każda strona podręcznika zasadniczo zaczyna się jednolinijkowym podsumowaniem. apropos
zwraca listę stron podręcznika, których skrócone opisy zawierają poszukiwane wyrażenie. Jeżeli dobrze się je dobierze, bez problemu znajdzie się szukane polecenie.
Przykład 7.1. Szukanie cp
z użyciem apropos
$
apropos "copy file"
cp (1) - copy files and directories
cpio (1) - copy files to and from archives
hcopy (1) - copy files from or to an HFS volume
install (1) - copy files and set attributes
Polecenie
man
nie jest jedynym środkiem zasięgnięcia pomocy z podręcznika, umożliwiają to także programy
konqueror
(w KDE) i
yelp
(pod GNOME). Jest również interfejs sieciowy, dostarczany przez pakiet
man2html
, który pozwala przeglądać strony podręcznika systemowego w przeglądarce internetowej. Na komputerze, na którym ten pakiet jest zainstalowany, wpisz URL:
Zazwyczaj potrzebny jest do tego serwer. Dlatego należy zainstalować ten pakiet na jednym z serwerów: wszyscy użytkownicy będą mogli z niego korzystać (w tym użytkownicy systemów innych niż Linux) a Ty unikniesz ustawiania serwera HTTP na każdej stacji roboczej osobno. Jeżeli Twój serwer jest także dostępny z poziomu innych sieci, możesz chieć ograniczyć dostęp do tej usługi tylko dla użytkowników sieci lokalnej.
Projekt GNU stworzył podręczniki dla większości swojego oprogramowania w formacie info; dlatego też na wielu stronach podręcznika znajdują się odniesienia do odpowiadających dokumentacji info. Format ten oferuje pewne korzyści, ale program do wyświetlania takich dokumentów jest nieco bardziej złożony.
Oczywiście program ten nazywa się info
. Pobiera on nazwę "węzła", o który "przepytujemy" podręcznik jako argument. Dokumentacja info ma strukturę hierarchiczną i jeżeli wywołanym info
bez żadnych parametrów, wyświetlona zostanie lista węzłów dostępnych na pierwszym poziomie zagnieżdżenia. Zazwyczaj węzły posiadają nazwy odpowiadające poleceniom.
Kontrolki nawigacyjne w dokumentacji nie są zbyt intuicyjne. Najlepszą metodą, by zapoznać się z program jest zapewne uruchomienie go, następnie wprowadzenie
h
(od ang. "help" - pomoc) i postępowanie za instrukcjami przez praktykę. Alternatywnie, można także użyć przeglądarki graficznej, która jest znacznie bardziej przyjazna użytkownikowi. I znów, działają tu
konqueror
oraz
yelp
;
info2www
dostarcza również interfejs webowy.
Zwróć uwagę, że info nie pozwala na tworzenie tłumaczeń, w przeciwieństwie do systemu man
. Dokumenty info są więc zawsze wyłącznie po angielsku. Jednak jeżeli wykonasz w programie info
zapytanie o nieistniejący tam wpis, zostanie wyświetlona strona z man
o tej samej nazwie (jeżeli istnieje), która z kolei może być przetłumaczona.
7.1.3. Szczegółowe Dokumentacje
Każdy pakiet zawiera swoją własną dokumentację. Nawet najmniej popularne programy, zasadniczo, posiadają plik README
, który zawiera pewne ciekawe lub ważne informacje na jego temat. Taka dokumentacja jest instalowana w katalogu /usr/share/doc/pakiet/
(gdzie pakiet oznacza nazwę pakietu). Jeżeli dokumentacja jest wyjątkowo obszerna, może nie być zawarta w głównym pakiecie programu, ale przerzucona do osobnego pakietu, który zazwyczaj ma nazwę w formie pakiet-doc
. W głównym pakiecie ogólnie umieszcza się informację zachęcającą do pobrania pakietu dokumentacji, żeby było ją łatwiej znaleźć.
Katalog /usr/share/doc/pakiet/
zawiera również pewne pliki przygotowane przez Debiana, które dopełniają dokumentację określając szczegółowe informacje o pakiecie czy listę usprawnień w porównaniu do tradycyjnej instalacji oprogramowania. Plik README.Debian
wskazuje także na wszelkie dostosowania programu, aby spełniał Politykę Debiana. Plik changelog.Debian.gz
pozwala użytkownikowi śledzić zmiany, jakie zachodziły w pakiecie z czasem: przydaje się to do zrozumienia co się zmieniło pomiędzy dwiema zainstalowanymi wersjami tego samego programu, gdy zachowują się odmiennie. Pozostaje także ostatni plik, który może znajdować się w tym katalogu - NEWS.Debian.gz
- dokumentuje on znaczące zmiany w danym programie, które mogą okazać się ważne z punktu widzenia administratora.
7.1.4. Witryny internetowe
W większości przypadków, darmowe oprogramowanie ma swoje witryny internetowe, które wykorzystywane są do jego dystrybucji, ale także by łączyć społeczności twórców i użytkowników. Strony te często pełne są istotnych informacji w różnorakiej formie: oficjalnej dokumentacji, FAQ(Najczęściej Zadawanych Pytań), archiwów list dyskusyjnych itp. Często problemy, które napotykasz mogły już przedyskutowane w tych miejscach; FAQ czy listy dyskusyjne mogą zawierać gotowe rozwiązania tych problemów. Umiejętne użycie wyszukiwarek okaże się ogromnie pomocne przy szukaniu interesujących nas stron w szybki sposób (przez ograniczenie wyszukiwania do domeny lub poddomeny poświęconej danego programowi). Jeżeli wyszukiwarka zwraca zbyt wiele wyników lub wyniki nie pasują do zapytania, możesz także dodać słowo kluczowe debian
by zawęzić wyszukiwanie i wycelować w interesujące Cię informacje.
Jeżeli nie znasz adresu witryny programu, to są różne sposoby, aby go znaleźć. Po pierwsze, sprawdź czy w meta-informacjach pakietu (
apt-cache show pakiet
) znajduje się pole
Homepage
(ang. Strona domowa). Ewentualnie, odnośnik do strony programu może być zawarty w opisie pakietu. Jeżeli opis nie wskazuje jednak na żaden URL, przejrzyj
/usr/share/doc/pakiet/copyright
. Nadzorujący Debiana zazwyczaj wskazuje w tym pliku skąd pobrano kod źródłowy, a to jest najprawdopodobniej witryna, której szukasz. Jeżeli na tym etapu Twoje poszukiwania nadal są bezowocne, wyślij zapytanie w jakimś katalogu darmowego oprogramowania, np. Freecode.com (dawniej Freshmeat.net) lub poszukaj bezpośrednio używając wyszukiwarki internetowej, jak Google czy Yahoo.
Możesz także chcieć poszukać w wiki Debiana, serwisie współtworzonym, gdzie każdy, nawet zwykły odwiedzający, może dodawać swoje sugestie za pomocą przeglądarki. Używają tak twórcy, którzy projektują i opisują tu swoje projekty, jak i użytkownicy, którzy dzielą się wiedzą wspólnie pisząc artykuły.
Howto (ang. "jak zrobić") to dokument, który opisuje, konkretnie i krok po kroku, "jak zrobić" coś, aby osiągnąć określony cel. Cele czynności mogą być różne, lecz najczęściej natury technicznej: na przykład, jak ustawić udostępnianie połączenia internetu, skonfigurować oprogramowanie RAID, zainstalować serwer Samba etc. Dokumenty te często usiłują opisać wszelkie potencjalne problemy, które mogą się pojawić podczas wdrażania danej technologii.
Wiele takich poradników jest zarządzanych przez Projekt Dokumentacja Linuksa (LDP), którego witryna przechowuje wszystkie te dokumenty:
Dokumenty te należy traktować trochę z dystansem. Często mają już po kilka lat; informacje w nich zawarte czasem są przestarzałe. Zjawisko to jest jeszcze częstsze w przypadku ich przekładów, ponieważ aktualizacje przekładów nie są wydawane ani systematycznie, ani natychmiastowo po publikacji nowej wersji oryginalnych dokumentów. To część uroków pracy w wolontariacie i bez ścisłych obostrzeń...